Ida Travi Archivio - «Τά. Ποίηση της χαραμάδας και του χιονιού» (απόδοση-επίμετρο: Ευαγγελία Πολύμου) Promozione della lingua e della cultura italiana a Cipro

Traduzione e Nota critica a
Ida Travi TÀ poesia dello spiraglio e della neve ed. Moretti&Vitali 2011
per Promozione della Lingua e della Cultura italiana a Cipro  
  
http://italianoascuola.blogspot.it/2013/12/ida-travi.htm
Eλευθερία Πύγρου 
από την Ευαγγελία Πολύμου
http://www.poiein.gr/archives/24968/index.html
Χρόνος αναμονής ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους
Υπάρχει ένα ποιητικό σύμπαν κατοικημένο από ανθρώπινα όντα. Είναι κοινά όντα, είναι post. Μετ-εκπαιδευόμενοι, πρώην εργάτες, οδοιπόροι. continua per nota critica e poesie tradotte
Γυναίκες και άνδρες μεταλλαγμένοι από την ποίηση ζουν σ’ ένα χώρο ασκητικό. Ίσως σ’ ένα σπίτι, ίσως σε μια πρώην φάμπρικα… σ’ ένα μελλοντικό σχολείο ή στο κατώγι ενός θεάτρου. Ίσως σ’ ένα παλιό μοναστήρι. Είναι ένας χώρος φραγμένος με σανίδες, κλεισμένος με σεντόνια… Στο γύρισμα του χρόνου υπάρχει μια ενοχλητική ομίχλη, υπάρχει πολλή υγρασία.
Tά, όπως τα λεπτά που ο δείκτης ανακτά. Τά, όπως μια σχισμή στην τέντα.
Υπάρχει μια ρωγμή στο ξύλο.  
Υπάρχει κάποιος στην πόρτα που χτυπά… Η πόρτα ανοίγει όπως κάθε πόρτα, παραπέρα υπάρχει ένας άλλος χώρος. Διακρίνονται όντα με κοσμοπολίτικα ονόματα: Όλιν, Αττέ, Ίνα, Αντόν, Κατρίν, Ούσοβ. Μπορείς να τους δεις μια στο τόσο, μόνο για μια στιγμή, σε μορφή κόμικ στριπς, πίσω από τη χαραμάδα. Πάνε κι έρχονται. Επαναλαμβάνουν πάντα τα ίδια πράγματα. Για μια στιγμή κάνει την εμφάνισή της και κάποια Σούντα.
Είναι όντα αυτού του κόσμου, το αντίθετο ακριβώς από τους θεούς. Δεν έχουν χώρα, δεν έχουν ηλικία. Τους αναγνωρίζεις από τις στολές, από τις φόρμες εργασίας.
Μιλούν μια γλώσσα αποστεωμένη. Είναι σε σύγκρουση καθένας με τον εαυτό του, είναι σε σύγκρουση μεταξύ τους. Ντρέπονται για μια λέξη παραπάνω. Κινούνται μ’ ένα είδος λάμψης που παγιώθηκε στο γκρίζο. Η φωνή τους ηχεί βαριά. Η φωνή τους είναι μπάσα. Περιμένουν, αλλά τί;
Αναμένοντας αυτό το κάτι, υπάρχει ένα πλάνο ανώτερης διαβίωσης, υπάρχει ένα ανώτερο κλαδί, μια απλή ακτίνα. Έκαστος μισός άγιος, έκαστος μισός αμαρτωλός. Εδώ το σκοτάδι μιας ενοχής που δεν διαπράχθηκε και το φως ενός πνευματικού βίου πάνε μαζί, καταλήγουν στο ίδιο κελί.
Υπάρχει ελάχιστη κίνηση, σαν μια κούρσα που επιβραδύνθηκε στο εσωτερικό μιας μινιατούρας. Υπάρχουν κενά που βασίζονται στο χτύπο ενός παλιού εκκρεμούς, σε μια καρδιά που ξαναχτυπά.
Αυτά τα ανθρώπινα όντα πλαγιάζουν, ξανασηκώνονται. Ξαναντύνονται βιαστικά. Κρυφοκοιτάζουν πίσω από το άνοιγμα. Μας δείχνουν το μάτι τους. Περιμένουν τη λέξη που αφυπνίζει, ένα κλικ. Αλλά στο μεταξύ… τί να κάνουν με τούτο το ποίημα;
Αυτός ο τόπος ονομάζεται Τά. Είναι σκληρός όπως ένα ρολόι τοίχου.
Τά, όπως τάβλι, τάμα, τάλαντο. Τά όπως αιωνιότητα… πραγματικότητα, πνευματικότητα… γενναιότητα… αληθινότητα, ματαιότητα, φιλότητα, φιλότητα, φιλότητα!
Φωνές σβησμένες που εκτινάχτηκαν στον ύπνο μας… Ωστόσο, καταμεσής του ονείρου, το σώμα θα ξυπνήσει, θα ξανανιώσει.
Λοιπόν, υπάρχει ένα πέρασμα εκεί έξω. Υπάρχει ένα ρήγμα στο σπίτι … ο Όλιν, η Αττέ, η Ίνα, ο Αντόν, η Κατρίν, ο Ούσοβ… Από τη μια πλευρά είναι εκείνοι κι από την άλλη είμαστε εμείς… Ποιοί εκείνοι; Ποιοί εμείς;
Οι αρχαίοι Έλληνες με Τά ανήγγειλαν την πλουραλιστική φύση των πραγμάτων και των όντων του κόσμου…
Τώρα όμως αν κοιτάξεις προσεκτικά, εδώ υπάρχει μόνο χιόνι… υπάρχει μόνο πολύ χιόνι.
Για την αγάπη της αλήθειας αρνηθήκαμε κάθε εξωραϊσμό.
«…μ’ ακούς ακόμα, Όλιν;» «Όλα είναι τόσο οικεία, όλα είναι τόσο σιωπηλά…»
`
*
Tempo d’attesa tra le quattro mura
Impossibile tornare al passato, impossibile
guardare al futuro
Ida Travi
C’è un mondo poetico abitato da esseri umani. Sono esseri comuni, sono post. Post-studenti, ex-lavoratori, viandanti. Uomini e donne trasfigurati dalla poesia vivono in un luogo austero. Forse una casa, forse una ex fabbrica… una futura scuola o lo scantinato d’un teatro. Forse un vecchio monastero. È un luogo limitato da assi, chiuso da lenzuola… A cavallo del tempo c’è una fastidiosa nebbia, c’è molta umidità.
Tà, come la lancetta che si sposta. Tà, come un taglio nella tenda....(dalla nota introduttiva di Ida Travi)
`
*****
( Ύστερα συνηθίζεις )
Ύστερα συνηθίζεις. Βλέπεις τα πράγματα να περνούν
και συνηθίζεις. Η μύγα περνά μπροστά στη μύτη σου
τη βλέπεις να χάνεται, και συνηθίζεις
Βλέπεις το κλαδί να μεγαλώνει, το βλέπεις να γυμνώνεται
συνηθίζεις. Βλέπεις να πέφτει το σκοτάδι, συνηθίζεις
σαν ένα κερί, συνηθίζεις, είναι πράγματα
που δεν μπορείς να σταματήσεις
Όταν πέφτει η χτένα, συνηθίζεις
η χτένα έπεσε, όλα εδώ
έπεσαν στο κεφάλι σου
πολύ ψηλά, ανάμεσα στ’ αστέρια
Τ’ αστέρια περνούν, συνηθίζεις, το παιδικό ζιπουνάκι
περνά μπροστά στα μάτια μας, όπως κάποτε
όπως κάποτε η γη σβουρίζει
το φορτίο είναι θλιβερό, θλιβερό.
`
*
( Poi ti abitui )
Poi ti abitui. Vedi le cose passare
e ti abitui. La mosca ti passa davanti al naso
la vedi sparire, e ti abitui
Vedi crescere il ramo, lo vedi spogliarsi
ti abitui. Vedi scendere il buio, ti abitui
come una candela, ti abitui, sono cose
che non puoi rompere
Quando cade il pettine ti abitui
è caduto il pettine, tutto qui
è caduto per la testa troppo alta
tra le stelle
Le stelle passano, ti abitui, il camicino
passa davanti agli occhi, come una volta
come una volta la terra ruota
il carro è triste, triste.
`
(Aπό το βιβλίο «Τά. Ποίηση της χαραμάδας και του χιονιού», εκδ. Μορέτι & Βιτάλι, Μπέργκαμο 2011)
`
******
EΠΙΜΕΤΡΟ Nota critica
`
«Μεταξύ προφορικότητας και γραφής»
Η ποίηση της Ίντα Τράβι, απαρτίζεται από στίχους που «γράφτηκαν για να ειπωθούν»: μια ποίηση, που έχει έναν εμφαντικά προφορικό χαρακτήρα, που με τον τρόπο τού «λέγειν» επιχειρεί να συγκροτήσει τον τρόπο τού «πράττειν» για να ανασύρει πράγματα που χάθηκαν, ιδανικά που εγκαταλείφθηκαν, «φωνές» που σβήστηκαν.
«Οι αρχαίοι Έλληνες με “Τά' ανήγγειλαν την πλουραλιστική φύση των πραγμάτων και των όντων του κόσμου…» -γράφει σε κάποιους στίχους της η ποιήτρια- “Τά', «όπως τάβλι, τάμα, τάλαντο. Τά όπως αιωνιότητα… πραγματικότητα, πνευματικότητα… γενναιότητα… αληθινότητα, ματαιότητα, φιλότητα…». Σύμφωνα με την καθηγήτρια και κριτικό λογοτεχνίας Φιοράντζελα Ονερόζο, για την Τράβι «η ζωή υπόκειται διαρκώς στην κυριαρχία του “Tά', ενός ονοματοποιητικού ήχου που σηματοδοτεί το πέρασμα του χρόνου, την αρχή και το τέλος: το κόψιμο ενός κλαδιού, την πρώτη ή την τελευταία συλλαβή μιας λέξης. Τά, ένα φώνημα αμφίσημο. Δημιουργικό και καταστροφικό. Tά, όπως κάθε τι όμορφο και καλό, αλλά συνάμα θλιβερό και σκληρό. Όπως κάθε τι ήσυχο και ειρηνικό αλλά συνάμα ταραχώδες και ανησυχητικό».
Το εξώφυλλο της ποιητικής συλλογής με τίτλο «Τά. Ποίηση της χαραμάδας και του χιονιού», παρουσιάζει επτά κάθετες σχισμές πάνω σ’ έναν ανοιχτόχρωμο καμβά. Η χαραμάδα είναι ακριβώς «η ορατότητα», δηλαδή η δυνατότητα που δίνεται διαμέσου αυτών των σχισμών για να δούμε, να γνωρίσουμε, να αισθανθούμε, κατά τρόπο κυριολεκτικό ή/και αλληγορικό, το φως ή το σκοτάδι, την πραγματικότητα ή την ουτοπία.
“Τά', λοιπόν, «όπως μια σχισμή στην τέντα» που μας επιτρέπει να κατοπτεύσουμε μέσα από την ανοιχτή χαραμάδα εκείνον τον απομονωμένο, ασκητικό χώρο, τα αντικείμενα και την καθημερινότητα των κατοίκων του, που «πάνε κι έρχονται» κι «επαναλαμβάνουν πάντα τα ίδια πράγματα», κάποια ιδιαίτερα, ανθρώπινα πλάσματα με παράξενα, ξενικά ονόματα που δεν ανήκουν σε καμιά εθνότητα: Όλιν, Αττέ, Ίνα, Αντόν, Κατρίν, Ούσοβ, Σούντα. Ποιοί είναι αυτοί; Είναι «κοινά όντα», «μετ-εκπαιδευόμενοι, πρώην εργάτες, οδοιπόροι» «γυναίκες και άνδρες μεταλλαγμένοι από την ποίηση», που μιλούν μια φτωχή, αποστεωμένη γλώσσα και ντρέπονται αν πουν «μια λέξη παραπάνω». “Τά', ένας χώρος «φραγμένος με σανίδες, κλεισμένος με σεντόνια…». Σ’ αυτόν το χώρο, «υπάρχει μόνο χιόνι… υπάρχει μόνο πολύ χιόνι», «υπάρχει κάτι που πέφτει και δεν κυλά», «υπάρχει μια σταγόνα που δεν ξεδιψά», και τηρείται μια στάση αναμονής, η οποία μάς προαναγγέλλεται ήδη στον υπότιτλο του ποιήματος: «Χρόνος αναμονής ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους». Οι κάτοικοί του περιμένουν, αλλά τί; Ούτως ή άλλως: «αδύνατον να επιστρέψουμε στο παρελθόν, αδύνατον να κοιτάξουμε στο μέλλον».
Τις προσωπογραφίες των «ηρώων» της, εκείνες των «κοινών όντων», η Ίντα Τράβι συνηθίζει να τις μεταφέρει από τη μια ποιητική συλλογή στην άλλη, από το ένα βιβλίο στο άλλο, θεσπίζοντας έναν προσωπικό, μυθοπλαστικό κόσμο που διέπεται από τους δικούς του διαχρονικούς, συμπαντικούς νόμους. Η ποιητική της, κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στο πανόραμα της σύγχρονης ιταλικής ποίησης λόγω της προσωπικής της θεώρησης για τη σχέση μεταξύ ποίησης και φιλοσοφίας και ιδίως μεταξύ ποιητικής γλώσσας και πεζού λόγου.
`
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Biografia
`
Η Ίντα Τράβι γεννήθηκε στην Κολωνία, στην επαρχία της Μπρέσια το 1948. Στη δεκαετία του ’90 μετακόμισε στη Βερόνα, όπου έρχεται σε επαφή με τη φιλοσοφική Κοινότητα γυναικών «Διοτίμα», και εμβαθύνει στον προβληματισμό περί διαφορετικότητας. Πέρα από την ποίηση και την πεζογραφία, γράφει κείμενα για το θέατρο, τον κινηματογράφο και τη μουσική, και ασχολείται με τη σκηνοθεσία. Άλλα έργα της: «Il mio nome è Inna» [Το όνομά μου είναι Ίνα, εκδ. Moretti & Vitali 2012], «Neo/Alcesti» [Νέο/Άλκηστις, εκδ. Moretti & Vitali 2009], «L’aspetto orale della poesia» [Η προφορική άποψη της ποίησης, (Δοκίμιο), εκδ. Άντερεμ 2000, Mορέτι & Βιτάλι, 2009], «La corsa dei fuochi» [Ο δρόμος της φωτιάς, βιβλίο και cd, εκδ. Moretti & Vitali 2007], «Diotima e la suonatrice di flauto», [Η Διοτίμα και η φλαουτίστρια, εκδ. La Tartaruga 2004], «Il distacco» [Η αποκοπή, εκδ. Anterem 2004], «Regni» [Βασίλεια, εκδ. Anterem 1994], «L’abitazione del secolo» [Η κατοίκηση του αιώνα», εκδ. Corpo 10, 1985].